O značaju i osobinama subotičkih šuma

Izmereno je da se godišnje oko 13 miliona kubika peska nađe u vazduhu, što znači da bi za dve godine Subotica bila zasuta peskom da nije šuma koje je okružuju. Šu­me, osim što su prven­stveno zaštitnog ka­raktera, dobile su sta­tus i zaštićenog dela prirode. Postoji projekt, kojim bi se šume postepeno pretvarale u turističko rekreativnu zonu. Među­tim, ni dinara nisu dobili, a ta sredstva bi bila ulagana u uređe­nje izletišta, kampova, itd. Ono što se poseče to se i pošumi ili prirod­no obnavlja – kažu u Šumskom gazdinstvu.

Izmereno je da se godišnje oko 13 miliona kubika peska nađe u vazduhu, što znači da bi za dve godine Subotica bila zasuta peskom da nije šuma koje je okružuju, saopštili su nam stručnjaci za uzgoj, eksploataciju i korišćenje šuma iz Šumskog gazdinstva Subotica, Vitomir Ostojić, Veljko Čokić i Nikola Dokmanović. Pošto je ta pojava izraže­na, eolska pokretanja tla, odnosno, peska se na ovom području prate već 15 godina neprekidno. Za te potrebe postoje dve eolomerne, odnosno, meteorološke stanice. Jedna se nalazi u šumi a druga je van šume, na neobraslom zemljištu. Pored osnovnih meteo­roloških pojava i kretanja peska, mere se temperature vazduha u zemljištu i iznad njega, kaže nam šumarski inže­njer Ostojić.

Inače, ukupna površina kojima gaz­duje Šumsko gazdinstvo iznosi 4.457 hektara, od toga 3.544 ha otpada na šume (či­ja je ukupna masa 301.000 kubika), koje se protežu od Tavan­kuta do Hajdukova, polukružno oko gra­da, duž mađarsko-ju­goslovenske granice, zatim 520 ha na šum­sko zemljište i 15 ha na neplodno zemljište. Prema podacima kojima raspolaže gospodin Ostojić, najzastupljeni­je vrste (po masi) u su­botičkim šumama su crni bor, bagrem, bela topola, evroamerička topola, koprivić, po­ljski jasen i brest.

Glavna vrsta je bagrem. Godišnji pri­rast subotičkih šuma iznosi 14.500 me­tara kubnih, a godišnji plan seče je 12,5 hiljada kubika (od toga je 6.000 metara kubnih tzv. sanitarna seča), i nastoji se da se taj trend zadrži, kažu nam u gazdinstvu. Svi ti planovi seče se odnose na uzgojne seče, znači ono što se poseče to se i pošumi ili prirod­no obnavlja.

Sušenje subotičkih šuma nije, zasa­da, velikih razmera. Uzroci su najčešće spuštanje podzemnih voda, što za po­sledicu ima pojavu nedostatka vlage u zemljištu, zatim nepravilan raspored padavina i konačno bolesti koje, do­duše, nisu od nekog značaja, jer ne prete opstanku šuma.

Poslednjih 4-5 godina uspešna veš­tačka obnova šuma je izostala zbog izrazito nepovoljnih klimatskih uslova. Naime, osnovni problem kod njihovog podizanja, na ovom području, jeste nedostatak padavina i visoke temperature peska (na 2 centimetra ispod površi­ne peska izmerena je temperatura od 54 stepena), što se krajnje negativno odražava na život mlade biljke. Ove godine je veštački pošumljeno 67 hek­tara zemljišta, ali zbog pomenutih ne­povoljnih faktora sve su se sadnice osušile. Inače, vrste koje se najviše uzgajaju su crni bor, bela topola i bagrem jer su veoma skromnih zahte­va, dobro vezuju pesak, a i to su već odomaćene, odnosno, autohtone vrste, kaže nam Ostojić. Najuspešnije se pri­rodno obnavljaju bela topola, kopri­vić, crni bor i bagrem. Godišnji plan pošumljavanja je 65 hektara bagre­mom, 15 ha belom topolom i ostalo, što se samo, prirodnim putem, iz se­mena razvije. Ukupni desetogodišnji plan pošumljavanja iznosi 663 hekta­ra, od čega se 100 ha prirodnim putem obnavlja. Nastale čistine, usled, recimo, sušenja ili seče stabala, se veoma teš­ko ponovo podižu (bar, u poslednjih par godina). Ti problemi se pokušavaju prevazi­ći nekim novim, ali za­to skupim, metodama. Prvi eksperimenti su izvršeni u Deliblatskoj peščari, a rezultati će se videti sledeće godi­ne, kažu nam stručnjaci. Odlukom Skupštine opštine Subotica iz 1976. godine, ove šu­me, osim što su prven­stveno zaštitnog ka­raktera, dobile su sta­tus i zaštićenog dela prirode. Tom odlu­kom, Opština se obavezala da će učestvovati u delu finansiranja projekta, kojim bi se šume postepeno pretvarale u turističko rekreativnu zonu. Među­tim, kako kaže Ostojić, do današnjeg dana od Opštine ni dinara nisu dobili, a ta sredstva bi bila ulagana u uređe­nje izletišta, kampova, itd.

Posebna pažnja se posvećuje zaštiti i unapređenju flore i faune. Najvažnija zaštićena vrsta na ovom području je Šafranjika, jer se jedino ovde javlja u Jugoslaviji, i to samo na određenim lokalitetima. Međutim, pojedinci tu vrstu uništavaju, odnosno, čupaju je iz zemlje i prodaju na pijaci, što je krivič­no delo, priča nam Ostojić.

Sve programe i aktivnosti Šumskog gazdinstva prati Institut iz Novog Sa­da, republička inspekcija, ekološka in­spekcija, zatim Zavod ra zaštitu priro­de iz Novog Sada, Ministarstvo za zaštitu životne sredine i mnoge druge stručne službe.

J. Stantić, Subotičke Novine, Broj 48, 2. decembar 1994.

• < Kako do zdravih jezera?
• Pošast iz Amerike >